Van klachtrecht naar...

Onlangs is door de eerste kamer de ‘wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg’ (WKKGZ) aangenomen en treedt in werking per 1 januari 2016. De nieuwe wet kent haar oorsprong in het wetsvoorstel ‘wet cliëntenrechten zorg’ welk ontwerp in 2013 gesplitst werd. Kwaliteit van zorg en de afhandeling van klachten en geschillen worden in een aparte wet geregeld. De cliënt moet meer centraal staan. Kwaliteit van zorg begint bij cliëntgerichtheid van de zorgaanbieder.

Van klachtrecht naar kansrecht

Onlangs is door de eerste kamer de ‘wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg’ (WKKGZ) aangenomen en treedt in werking per 1 januari 2016.
De nieuwe wet kent haar oorsprong in het wetsvoorstel ‘wet cliëntenrechten zorg’ welk ontwerp in 2013 gesplitst werd. Kwaliteit van zorg en de afhandeling van klachten en geschillen worden in een aparte wet geregeld. De cliënt moet meer centraal staan. Kwaliteit van zorg begint bij cliëntgerichtheid van de zorgaanbieder.

Angel
De afgelopen maanden is binnen verschillende geledingen in de zorg fel gedebatteerd over de wenselijkheid van de nieuwe wet. De WKKGZ zou nog meer leiden tot een claimcultuur door klachtbehandeling en claimbehandeling dicht op elkaar te organiseren. Anderzijds werd geopperd dat door de mogelijkheid van klachtenbemiddeling zorgverlener en patiënt juist dichter bij elkaar worden gebracht en dat daarmee de angel uit een geschil wordt gehaald.

Versnippering
Patiënten kunnen bij een gerezen geschil of klacht nu vele wegen inslaan. Tuchtrechtelijk, civielrechtelijk, strafrechtelijk, soms de weg via de bestuursrechter, de Inspectie of de klachtencommissie van een instelling. Mocht een van die wegen doodlopen, dan kan een patiënt weer van begin af aan een nieuwe weg bewandelen. Het ene doorlopen traject sluit het andere namelijk niet uit en trajecten worden ook wel tegelijkertijd gevolgd.
Klachtbemiddeling kan bijdragen aan het voorkomen van meerdere rechtsgangen en iets doen aan de versnippering.

De juridisering
De nieuwe wet geeft de mogelijkheid een klacht eerst door een bemiddelaar te laten begeleiden. Het herstel van de relatie tussen patiënt/cliënt-arts staat in de nieuwe wet voorop, niet het juridische probleem. Een klachtbemiddelaar zal op verzoek van de patiënt een klacht bespreekbaar maken bij de zorgverlener en kijken of het mogelijk is hen onder begeleiding tot een bevredigend resultaat te laten komen.
De rol van een klachtbemiddelaar is vergelijkbaar met de rol van een mediator. Klachtbemiddeling is echter veel informeler en laagdrempeliger dan mediation en kan al heel snel tot een bevredigend resultaat leiden. Niet de juridische verhouding zorgverlener-cliënt staat voorop maar het oplossen van het probleem tussen twee mensen die soms al een lange relatie met elkaar hebben. Na een geslaagde bemiddeling kunnen betrokkenen weer samen op weg. Vaak met meer begrip voor elkaars relatie, zorgen en mogelijkheden.

Kortste weg
De nieuwe wet geeft naast bemiddeling de mogelijkheid eventuele door de patiënt/cliënt geleden schade op een snelle manier te regelen zonder dat hiervoor allerlei experts moeten worden ingeschakeld. Naast relationele schade bestaat er soms ook materiële schade, zeker als er daadwerkelijk iets fout is gegaan. Als een bemiddeling ertoe heeft geleid dat betrokkenen eruit zijn gekomen dan is het niet wenselijk dat er een nieuw traject wordt gestart waarin rechtshulpverleners en schaderegelaars een formeel juridisch traject opstarten. De kans bestaat dat derden die buiten de relatie van de arts en de patiënt staan, vol goede bedoelingen met de situatie aan de haal gaan.

De kortste weg naar een verbeterde patiënt-arts relatie is die waar zij beiden de routekaart van de invulling van de nieuwe wet hebben helpen tekenen. Zorgverleners en patiënten moeten de komende tijd hier dan ook nauw bij betrokken worden en samen de uitwerking ter hand nemen. Zo wordt klachtrecht kansrecht.

Mr Michiel van Berckel Smit
Adviseur Klachtbemiddeling en Medezeggenschap in de gezondheidszorg

 

Mr. Michiel van Berckel Smit (54) studeerde gezondheidsrecht en heeft zich gespecialiseerd in medezeggenschap (Wet Medezeggenschap Cliënten Zorgsector), klachtrecht (Wet Kwaliteit, Klachten en Geschillen Zorg) en klachtbemiddeling. Sinds 2013 werkzaam als zelfstandig adviseur en projectmanager in zorg gerelateerde projecten. Daarnaast is hij toezichthouder.