Lessen van een E-bike
Ik had het grote voorrecht tijdens de coronacrisis (eerste uitbraak, maart 2020) werkzaam te zijn in een ziekenhuis in het Zuiden des lands. Over het woord ‘voorrecht’ moest ik even nadenken gelet op de precaire context van alles dat met Corona te maken heeft. Iedere positieve connotatie kan namelijk verkeerd opgepakt worden. Die sensitiviteit snap ik heel goed. Ik dacht uiteindelijk dat het in dit verband wel kon. Ik zal dat voorrecht dan ook nader toelichten.
De verrassing waar ons land aan ten prooi viel was van enorme omvang. De onbekendheid van het virus, de snelheid waarmee besmettingen plaatsvonden; niemand die kon weten wat een passende remedie was voor deze agressieve ziekte. Nu, zo’n 6 maanden later, staan er allerlei mensen op die met grote mate van precisie aangeven hoe het veel beter had gemoeten. We hadden beter naar China moeten kijken, zowel naar hun communicatie over het virus (eind januari was er inderdaad een tamelijk omfloerst bericht) en vooral ook over de aanpak: resoluut en ferm. Dat laatste is in al zijn oppervlakkigheid wel waar. Als je toch een dictatuur hebt, maak daar dan ook gebruik van. Ingewikkelde inspraakconcepten, poldermodellen of overlegorganen kent men daar niet. Top-down een crisis aanpakken is vanzelfsprekend het beste, maar dat kan alleen in een politieke situatie waarin alles top-down wordt aangepakt. Dictatuurtje-shoppen is helaas niet mogelijk. Hoe ingewikkeld ons democratische stelsel ook is en hoe zeer het soms ook insufficiënt is, we hebben er eeuwen over gedaan om het tot stand te brengen en het heeft ons veel gebracht. Daaruit vloeit een intelligente lockdown voort die goed past bij hoe Nederland is. Toegegeven: we moeten goed kijken naar de andere democratieën om ons heen -binnen Europa scoort Nederland een zuinige middelmaat als het om aantallen besmette mensen en overledenen gaat- en leren begrijpen waarom die landen het soms (veel) beter hebben gedaan dan wij.
De zorg -en zeker de ziekenhuiszorg- is een stakeholdersetting pur sang. Nergens kun je zo oneindig polderen als in een ziekenhuis met z’n RVB, MSB, OR, VAR, Cliëntenraad en noem maar op. En het is ook nodig, het product wordt er door de inspraak vaak beter van, al duurt het soms wel heel, heel lang voor er een besluit wordt genomen. De stelling uit een proefschrift van een neonatoloog zal me in dit verband altijd bijblijven: ‘er is meer politiek in een academisch ziekenhuis dan in Den Haag’. En dat geldt ook voor niet-academische ziekenhuizen. Maar niet tijdens Corona! Opeens werd er doorgepakt, konden beslissingen binnen 1 dag genomen worden en veranderden logistieke stromen of functieprofielen binnen enkele dagen. Nog nooit was de flexibiliteit en wendbaarheid van de polder zó groot als tijdens deze crisis. Of het nu om medisch protocollen, samenwerkingsverbanden, hiërarchische structuren of patiëntenstromen ging, het werd gewoon gefixt. Het ziekenhuis waar ik werkte, toonde een hands-on mentaliteit waar iedere start-up jaloers op zou zijn.
Wel is er een keerzijde aan het werken in een crisis. De werkdruk is enorm, er is geen comfort zone, je moet alles opnieuw uitvinden en vooral: er is leed. Heel veel leed. Zie dat maar eens te accommoderen als individu, als organisatie. Dat kost ongelofelijk veel energie. En daar is dus ongelofelijk veel tijd voor nodig. Juist als insider zie ik de fragiele balans tussen belasting en de belastbaarheid… We kunnen niet genoeg waardering (in immateriële én materiële zin) opbrengen voor de mensen die aan de frontlinie staan en die de frontlinie faciliteren!
Dat bracht me bij de E-bike die mijn vrouw onlangs aanschafte. Daar zit een accu bij, logisch. En die accu is oplaadbaar, ook weer logisch. We hadden zelfs de keuze tussen een Travel charger en een Fast charger. Maar die keuze is er in de zorg niet. Opladen na een crisis kost tijd, veel tijd. En net als bij een oplaadbare accu van een E-bike neemt het oplaadniveau af - en dat begint bij aanschaf al. Laten we dus heel zuinig zijn op ons personeel, hen op een verantwoorde manier laten herstellen. En vooral: laten we discipline betrachten in ons gedrag en op die manier de tweede golf zo lang mogelijk uitstellen. Want als er straks een vergelijkbare tweede uitbraak komt, zijn het dezelfde mensen die ons gaan verzorgen en begeleiden. Roofbouw plegen past daar op geen enkel manier bij.
Wim de Geus, a.i. manager medische staf
