Een gezond leven bereik je samen
Vroeger nuttigde ik wekelijks een paar pakken roze koeken en twee flessen cola. Inmiddels vind ik dat schrikbarend, maar volgens de statistieken was ik geen uitzondering. Bijna de helft van de Nederlanders beweegt onvoldoende, een vijfde rookt en minder dan één op de tien mensen volgt het door het RIVM aanbevolen dieet. Ook kijken mensen gemiddeld drie uur per dag televisie.
De enorme toename van hart- en vaatziekten, obesitas en diabetes type 2 kun je hier niet los van zien. Dergelijke ziekten zijn te voorkomen of zelfs te genezen door gezonder te leven. De zorgsector spant zich dan ook intensief in om patiënten hierin te ondersteunen. Het onderzoeksprogramma ‘Keer diabetes2 om’ is hiervan een mooi voorbeeld. Nadat de deelnemers ondersteuning kregen van (para)medici bij zaken als bewegen, koken of omgaan met stress, was bijna 90% geheel of gedeeltelijk van de medicatie af; 40% had na één jaar nog steeds geen medicatie nodig. Als we diabetes inderdaad kunnen ‘omkeren’, zou dit de samenleving bovendien tussen de 3 en 10 miljard euro per jaar kunnen schelen.
Gezond leven gaat natuurlijk verder dan niet roken en goed eten en drinken, bewegen, ontspannen en slapen. Ook steun en gezelligheid ervaren, een zinvol bestaan leiden en je verbonden voelen met de natuur zijn van belang. Om al die aspecten mee te nemen, is ‘netwerkgeneeskunde’ ofwel een integrale ketenaanpak cruciaal. Dat wil zeggen dat zorgprofessionals in de eerste en tweede lijn samenwerken, om zowel de leefstijl als de leefomgeving van mensen te helpen verbeteren: door niet alleen adviezen te geven in de spreekkamer, maar zich bijvoorbeeld ook hard te maken voor een rookvrije sportclub of samen met gemeenten de snoepverkoop rondom scholen aan te pakken.
Het is duidelijk dat zorgprofessionals de gigantische ommekeer die nodig is om welvaartsziekten aan te pakken, niet alleen kunnen bewerkstelligen. Het vereist inzet en bewustzijn in de héle maatschappij. In de ideale situatie zorgt de overheid ervoor dat mensen gezonde lucht inademen, garanderen woningcorporaties huizen zonder schimmel, verstrekken werkgevers gratis gezonde lunches aan hun medewerkers en zorgt de fiscus ervoor dat zo’n voorziening niet extra wordt belast – om maar wat te noemen.
Natuurlijk ligt de grootste taak bij het individu. Mensen moeten zichzelf afvragen welke leefstijl bij hen past en hoe ze die kunnen bereiken. Bij mijzelf was ‘reflectie’ het sleutelwoord. Toen ik me bewust werd van mijn slechte gewoonten, haalde ik niks ongezonds meer in huis. De sociale controle door mijn gezin vormde de stok achter de deur. Want de zorg kan het niet alleen, maar het individu ook niet!
Dr. Kjeld Harald Aij, MBA is directeur Erasmus MC, Thema Dijkzigt. Als verpleegkundige en bedrijfskundige heeft hij ruim twintig jaar ervaring in de gezondheidszorg. Verder verzorgt hij trainingen over leiderschap, verandermanagement en lean denken en werken. Hij publiceerde de boeken 'Ter observatie - Grip op de zorg in 44 praktijkverhalen', 'Wie vraagt wordt beter' en 'L² Zorg. Lean leiderschap in de praktijk'.
